Wanneer een kerkgebouw geschikt gemaakt wordt voor een breder of multifunctioneel gebruik of wanneer het gebouw verduurzaamd wordt kan dat vaak niet zonder een bouwkundige of andere vergunning plichtige ingreep. Dit kan variëren van het verplaatsen van historische meubelstukken, tot het maken van nieuwe openingen in wanden. Zo’n aanpassing of verbouwing kan best mogelijk zijn, maar dient wel zorgvuldig te gebeuren. Het is belangrijk dat je de waarde van de aan te passen onderdelen kent, en dat je een goede argumentatie hebt voor nieuwe toevoegingen.
Dit kun je uitzoeken door je te verdiepen in de redengevende omschrijving van je kerkgebouw in het monumentenregister van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Grofweg vallen alle onderdelen die erin beschreven staan onder de bescherming van het Rijksmonument. Dat betekent niet dat je er niets aan kunt aanpassen, maar wel dat je hiervoor een monumentenvergunning nodig hebt.
Een vervolgstap is om een Bouw Historisch Onderzoek uit te laten voeren. Met zo’n onderzoek wordt uitgezocht uit welke bouwtijd de verschillende elementen van je kerkgebouw komen. Ook wordt er aan deze elementen een waardering gegeven. Hierdoor weet je welke onderdelen een hoge, positieve of indifferente waarde hebben en welke vrijheid je hebt om aanpassingen te doen. Zo’n onderzoek kan allerlei nieuwe dingen onthullen over de bouwgeschiedenis en aanpassingen die in de loop der eeuwen aan het kerkgebouw gedaan zijn. Dat is heel inspirerend, want soms kan een situatie uit het verleden veel beter aansluiten bij de huidige behoeften voor het gebruik van de kerk. Omdat je bij een verbouwing of nieuwe inrichting dan teruggrijpt op een situatie uit het verleden, heb je een goede argumentatie richting de vergunningverlener. Het kan bovendien heel waardevol zijn om de verschillende tijdperken die het kerkgebouw gekend heeft, zichtbaar en afleesbaar te maken voor bezoekers en gebruikers.
Bij aanpassingen aan het interieur of een volledige ‘opschoning’ van je kerkruimte is het aan te bevelen om door het Catharijneconvent een inventarisatie te laten maken van de interieurobjecten in je kerkgebouw. Je weet dan welke objecten behoren tot de ‘kerncollectie’ en welke objecten van weinig of geen betekenis zijn voor je kerkgebouw. Ook verkrijg je meer informatie over de leeftijd en herkomst van objecten, wat kan helpen bij het opzetten van een mooie expositie.
Kortom, aanpassingen en verbouwingen in een monumentaal kerkgebouw zijn heel goed mogelijk. Denk aan een aanbouw aan de kerk, een nieuwe glazen wand voor een kapel, een doos-in-doos constructie of een volledige herinrichting van het interieur. Zolang je je maar verdiept in de waarde van de onderdelen waar het over gaat en een goede argumentatie hebt voor je plannen.
Als architect met een passie voor religieus erfgoed zet ik me graag in voor het behoud van kerkgebouwen. Behouden betekent voor mij niet alleen bewaren, maar ook het blijven ondersteunen van een goed gebruik.
Een goed gebruik kan voor ieder kerkgebouw anders zijn en dat maakt de verschillende vraagstukken dan ook zo interessant. Denk aan het geschikt maken van een dorpskerk voor een breder gebruik voor de kerkelijke gemeente, zodat het gemeenteleven ten volle plaats kan vinden in en om het gebouw. Of het herinrichten van een kerkgebouw zodat deze multifunctioneel inzetbaar is voor dagelijks bezoek, evenementen en exposities, waardoor de exploitatie financieel gezond blijft. Of het geheel of gedeeltelijk herbestemmen van een kerkgebouw of de aanpalende verenigingsgebouwen voor nieuwe functies. Maar ook een uitbreiding of nieuwbouw (zelfs in of aan de kerk) kan de juiste oplossing zijn.
Bij dit alles weet ik mij gesteund door het ervaren en bevlogen team van Van Hoogevest Architecten. Dankzij onze brede expertise kunnen we het volledige traject verzorgen. Zorgvuldige creativiteit staat bij ons hoog in het vaandel; we zoeken naar evenwicht tussen behouden en vernieuwen en werken met aandacht voor detail.
Samen met u als opdrachtgever zet ik me graag in om het religieus erfgoed van de toekomst te behouden en creëren. Vakmanschap is immers van alle tijden.
