In de middeleeuwen was de akoestiek het gevolg van het ontwerp, waarin behoudens een eventueel klankbord boven de kansel of naast het orgel geen rekening werd gehouden met spraakoverdracht. De herkenbare akoestiek uit vele monumenten laat dit ook horen met een lange nagalmtijd en veel reflecties. Deze akoestiek is vaak ook de norm geworden als er een monumentaal orgel aanwezig is. Het is binnen natuurkundige beperkingen dan toch mogelijk om spraakoverdracht te optimaliseren – en ook aan de eisen van de huidige tijd te laten voldoen – zonder de bouwkundige akoestiek relevant te veranderen.
Ja, akoestiek voor muziek en spraak kan dus ook samen en hoeft niet tegenstrijdig te zijn!
De technische middelen en techniek in geluidinstallaties zijn de laatste tijd enorm verbeterd, waarbij in combinatie met precies gekozen bouwkundige voorzieningen een goede spraakverstaanbaarheid kan worden gerealiseerd. De spraakverstaanbaarheid wordt uitgedrukt in de STI (Speech Transmission Index), een getal tussen 0 (slecht) en 1 (goed).
Wanneer in een kerk de STI groter of gelijk is dan 0,60 [index], kan worden gesteld dat de spraakverstaanbaarheid goed is, ook voor mensen met een ouderdomsgerelateerde achteruitgang van het gehoor. Dit is vaak de doelstelling in nieuwe situaties, ook als het om een monument met een heel lange nagalmtijd gaat. Dat dit realiseerbaar is blijkt ook in de grootste monumenten, zoals bijvoorbeeld de Dom zu Speyer (nagalmtijd Tmid= 10 seconden), Kaiserdom Franfurt am Main of Grote kerk Dordrecht (Tmid= 8 seconden), Kathedrale Basiliek Sint Bavo Haarlem of Sint Janskathedraal in Den Bosch (Tmid= 6 seconden) waar overal een STI groter of gelijk aan 0,60 [index] is gerealiseerd. Dit vraagt wel een extreem nauwkeurige afstemming van de geluidinstallatie op de akoestiek, waarbij de akoestiek in de meeste situaties ook bouwkundig iets aangepast moet worden. Deze aanpassingen zijn qua omvang vaak beperkt, ook in dit soort grote kerken.
Kortom, ook in een monumentale kerk met een royale akoestiek voor muziek kan een goede spraakverstaanbaarheid worden gerealiseerd. In andere gebouwen is dit vaak al een ontwerpuitgangspunt en is het vaak eenvoudiger te realiseren als dit vroeg genoeg in de ontwerpfase wordt meegenomen.
